BÀI 1. SỰ PHỤ THUỘC CỦA CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀO HIỆU ĐIỆN THẾ GIỮA HAI ĐẦU DÂY DẪN
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế
- Đo cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn ứng với các hiệu điện thế khác nhau đặt vào hai đầu dây dẫn đó, người ta thấy rằng: Cường độ dòng điện chạy qua một dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó (I ∼ U).
- Hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn tăng (hoặc giảm) bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần.
2. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế
- Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn là một đường thẳng đi qua gốc tọa độ (gốc tọa độ được chọn là điểm ứng với các giá trị I = 0 và U = 0).
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP
1. Xác định sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế
- Hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn tăng (hoặc giảm) bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần: \(\frac{{{I}_{1}}}{{{I}_{2}}}=\frac{{{U}_{1}}}{{{U}_{2}}}\)
2. Xác định cường độ dòng điện theo giá trị của hiệu điện thế bằng đồ thị cho trước
Giả sử cần xác định giá trị của cường độ dòng điện ứng với giá trị của hiệu điện thế là U0 ta có thể thực hiện như sau:
|  |
III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
Câu C1 (trang 4 SGK Vật Lí 9):
Từ kết quả thí nghiệm, hãy cho biết khi thay đổi hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn, cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn có mối quan hệ như thế nào với hiệu điện thế.
Trả lời:
Từ kết quả thí nghiệm ta thấy:
Khi tăng (hoặc giảm) hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần.
Câu C2 (trang 5 SGK Vật Lí 9):
Dựa vào số liệu ở bảng 1 (SGK) mà em thu được từ thí nghiệm, hãy vẽ đường biểu diễn mối quan hệ giữa I và U, nhận xét xem nó có phải là đường thẳng đi qua gốc tọa độ hay không
Trả lời:
Thực hiện vẽ đồ thị theo các bước sau:
- Xác định các điểm biểu diễn sự phụ thuộc I vào U theo đúng số liệu thu được từ thí nghiệm (điểm B, C, D, E).
- Vẽ một đường thẳng đi qua gốc tọa độ, đồng thời đi qua gần những điểm biểu diễn B, C, D, E nhất. Cần chọn sao cho những điểm biểu diễn phân bố đều hai bên đường thẳng đó.
Bảng 1.
Kết quả đo Lần đo | Hiện điện thế (V) | Cường độ dòng điện (A) |  |
1 | 0 | 0 | |
2 | 1,5 | 0,3 | |
3 | 3,0 | 0,6 | |
4 | 4,5 | 0,9 | |
5 | 6,0 | 1,2 |
Câu C3 (trang 5 SGK Vật Lí 9):Từ đồ thị hình 1.2 hãy xác định:
|
|
Trả lời:
+ Từ đồ thị hình 1.2 SGK, trên trục hoành xác định điểm có U = 2,5 V (điểm U1).
- Từ U1 kẻ đường song song với trục tung, cắt đồ thị tại K.
- Từ K kẻ đường thẳng song song với trục hoành, cắt trục tung tại I1.
- Đọc trên trục tung ta có I1 = 0,5 A.
+ Tương tự, ứng với U2 = 3,5 V thì I2 = 0,7 A.
+ Lấy một điểm bất kì trên đồ thị
- Từ M kẻ đường thẳng song song với trục hoành, cắt trục tung tại I3 = 1,1 A
- Từ M kẻ đường thẳng song song với trục tung, cắt trục hoành tại U3 = 5,5 V.
Câu C4 (trang 5 SGK Vật Lí 9):
Trong bảng 2 có ghi một số giá trị của U và I đo được trong một thí nghiệm với một dây dẫn. Em hãy dự đoán giá trị sẽ phải có trong các ô còn trống
Bảng 2.
Kết quả đo Lần đo | Hiện điện thế (V) | Cường độ dòng điện (A) |
1 | 2,0 | 0,1 |
2 | 2,5 |
|
3 |
| 0,2 |
4 |
| 0,25 |
5 | 6,0 |
|
Trả lời:
Vì U tăng bao nhiêu lần thì I tăng bấy nhiêu lần.
+ Ở lần đo thứ nhất ta có: U1 = 2,0 V; I1 = 0,1 V.
+ Ở lần đo thứ 2 ta có: U2 = 2,5 V \(\Rightarrow \frac{{{U}_{1}}}{{{U}_{2}}}=\frac{{{I}_{1}}}{{{I}_{2}}}\Leftrightarrow \frac{2,0}{2,5}=\frac{0,1}{{{I}_{2}}}\Rightarrow {{I}_{2}}=0,125\,A.\)
+ Ở lần đo thứ 3 ta có: I3 = 0,2 V \(\Rightarrow \frac{{{U}_{1}}}{{{U}_{3}}}=\frac{{{I}_{1}}}{{{I}_{3}}}\Leftrightarrow \frac{2,0}{{{U}_{3}}}=\frac{0,1}{0,2}\Rightarrow {{U}_{3}}=4,0\,V.\)
+ Ở lần đo thứ 4 ta có: I4 = 0,25 V \(\Rightarrow \frac{{{U}_{1}}}{{{U}_{4}}}=\frac{{{I}_{1}}}{{{I}_{4}}}\Leftrightarrow \frac{2,0}{{{U}_{4}}}=\frac{0,1}{0,25}\Rightarrow {{U}_{5}}=5,0\,V.\)
+ Ở lần đo thứ 5 ta có: U5 = 6 V \(\Rightarrow \frac{{{U}_{1}}}{{{U}_{5}}}=\frac{{{I}_{1}}}{{{I}_{5}}}\Leftrightarrow \frac{2,0}{6}=\frac{0,1}{{{I}_{5}}}\Rightarrow {{I}_{5}}=0,3\,A.\)
Các giá trị còn thiếu trong Bảng 2.
Kết quả đo Lần đo | Hiện điện thế (V) | Cường độ dòng điện (A) |
1 | 2,0 | 0,1 |
2 | 2,5 | 0,125 |
3 | 4,0 | 0,2 |
4 | 5,0 | 0,25 |
5 | 6,0 | 0,3 |
Câu C5 (trang 5 SGK Vật Lí 9):
Trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài học.
“Ở lớp 7 ta đã biết, khi hiệu điện thế đặt vào hai đầu bóng đèn càng lớn thì dòng điện chạy qua đèn có cường độ càng lớn và đèn càng sáng. Bây giờ ta cần tìm hiểu xem cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn có tỉ lệ với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó hay không?”
Trả lời:
Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó.
Trên đây là gợi ý giải bài tập Vật Lý 9 bài Sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ.