CHỊ EM THÚY KIỀU
I. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. Giá trị nội dung
Đoạn thơ Chị em Thúy Kiều khắc họa rõ nét chân dung chị em Thúy Kiều. Ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con người và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh của cảm hứng nhân văn ở Nguyễn Du.
2. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người.
- Thủ pháp đòn bẩy.
II. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
- Đoạn thơ được kết cấu thành 3 phần :
+ 4 câu đầu: Giới thiệu chung về hai chị em Thúy Kiều (tổng hợp).
+ 16 câu giữa: Miêu tả cụ thể từng người : Thúy Vân, Thúy Kiều (phân tích).
+ 4 câu cuối: Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em.
- Kết cấu rõ ràng, hợp lí giúp người đọc cảm nhận chung về hai chị em, sau đó được tiếp xúc cụ thể với từng người và cuối cùng, ấn tượng chung về hai chị em được hiện lên trong cuộc sống phong lưu của họ nơi khuê phòng. Kết cấu này liên quan đến trình tự miêu tả của nhân vật: ở phần giữa là phần miêu tả cụ thể từng người, nhà thơ có thể miêu tả theo ý đồ nghệ thuật của mình; ở đây, Thúy Vân được miêu tả trước, Thúy Kiều được miêu tả sau là một thủ pháp nghệ thuật quan trọng.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
- Sử dụng nghệ thuật ước lệ tượng trưng của văn học trung đại, Nguyễn Du đã khắc họa vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang của Thúy Vân: « Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang »: gương mặt đầy đặn như mặt trăng tròn, nét lông mày cong và đậm như nét con ngài. Từ đó, Nguyễn Du gợi mở tính cách của nhân vật : một cô gái nề nếp, khuôn phép, con nhà gia giáo trong xã hội phong kiến.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
- Khi miêu tả nhan sắc của Kiều, Nguyễn Du cũng sử dụng hình tượng nghệ thuật mang tính ước lệ giống như khi tả Thúy Vân : lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người. Tuy nhiên, trong cách tả ước lệ ấy vẫn có một số điểm khác nhau :
- Nếu Thúy Vân được tả nhiều bộ phận thì khi tả Thúy Kiều, Nguyễn Du chỉ tập trung miêu tả đôi mắt.
- Nếu miêu tả Thúy Vân còn có nét vẽ cụ thể (Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da) thì ở Thúy Kiều chỉ có nét vẽ khái quát (Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh).
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
Bên cạnh vẻ đẹp hình thức, tác giả còn nhấn mạnh đến vẻ đẹp tài năng của Thúy Kiều. Tác giả chú ý nhấn mạnh tài năng cầm, kì, thi, họa của Kiều, trong đó giỏi nhất là đánh đàn tì bà. Kiều “thông minh vốn sẵn tính trời” cho nên không chỉ thuộc lòng năm nốt nhạc trong âm giai nhạc cổ mà còn sáng tác nhạc.
=> Thúy Kiều là một người con gái tài sắc vẹn toàn.
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
Sắc đẹp của Thúy Vân là sắc đẹp đoan trang, phúc hậu; còn sắc đẹp của Thúy Kiều là sắc đẹp sắc sảo, mặn mà. Hai sắc đẹp ấy dẫn đến hai số phận khác nhau. Nguyễn Du tả vẻ đẹp Thúy Vân: “Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da” tức thiên nhiên phải cúi đầu, chịu nhường trước vẻ đẹp của nàng; và số phận nàng bình ổn, phẳng lặng. Còn vẻ đẹp của Thúy Kiều: “Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh” - đẹp đến mức thiên nhiên phải ghen, phải hờn; từ đó, Nguyễn Du dự báo trước số phận long đong, chìm nổi, nhiều sóng gió của Kiều trong những chặng đường sau.
Câu 6 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 83)
Rõ ràng, bức chân dung Thúy Kiều nổi bật hơn. Nếu Nguyễn Du chỉ dùng bốn câu thơ để tả Thúy Vân thì ông lại dùng đến 12 câu thơ để tả Thúy Kiều. Nếu nhà thơ chỉ tả nhan sắc Thúy Vân thì ở Thúy Kiều, ông tả cả tài sắc, và cái tài lại được tả kĩ hơn. Đồng thời, để cho bức chân dung Kiều càng nổi bật, Nguyễn Du càng khéo léo sử dụng nghệ thuật đòn bẩy.
III. GỢI Ý LUYỆN TẬP
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 84)
Học sinh tự học thuộc lòng đoạn thơ.
Hy vọng Soạn bài Chị em Thúy Kiều của ICAN soạn thảo giúp bạn học tốt Ngữ Văn 9 tốt hơn. Chúc bạn học tập vui vẻ