BÀI 54. SỰ TRỘN CÁC ÁNH SÁNG MÀU
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Thế nào là trộn các ánh sáng màu với nhau?
+ Có thể trộn hai hay nhiều chùm sáng màu với nhau bằng cách chiếu đồng thời các chùm ánh sáng đó vào cùng một chỗ trên một màn ảnh màu trắng. Màu của màn ảnh ở chỗ đó là màu mà ta thu được khi trộn các ánh sáng màu nói trên với nhau.
- Cũng có thể trộn hai hay nhiều chùm sáng màu với nhau, chiếu đồng thời các chùm sáng đó trực tiếp vào mắt (các chùm sáng này phải rất yếu). Khi đó trên màng lưới của mắt sẽ có màu mà ta trộn được.
2. Trộn hai ánh sáng màu với nhau
+ Khi trộn hai ánh sáng màu với nhau ta được ánh sáng màu khác. Khi hoàn toàn không có ánh sáng thì ta thấy tối, tức là thấy màu đen.
Ví dụ:
- Khi trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lục thì được ánh sáng màu vàng.
- Khi trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lam thì được ánh sáng màu tím.
- Khi trộn ánh sáng màu lục với ánh sáng màu lam thì được ánh sáng màu xanh da trời.
3. Trộn ba ánh sáng màu với nhau để được ánh sáng trắng
+ Khi trộn ba chùm sáng màu đỏ, lục và lam với nhau một cách thích hợp, ta được ánh sáng trắng.
+ Trộn ba ánh sáng: đỏ, lục, lam với nhau một cách thích hợp sẽ được ánh sáng trắng, công thức trộn bộ ánh sáng này như sau:
Đỏ + Lục + Lam = Trắng (Đỏ + Lục = Vàng; Vàng + Lam = Trắng)
+ Ngoài ra còn nhiều bộ ba chùm sáng khác nhau, khi trộn với nhau cũng thu được ánh sáng trắng, chẳng hạn trộn màu đỏ cánh sen, màu vàng và màu lam ta cũng được ánh sáng trắng. Tuy nhiên, các ánh sáng trắng nói trên có khác nhau chút ít và khác với ánh sáng trắng của các ngọn đèn hoặc Mặt Trời phát ra.
+ Trộn các ánh sáng có màu từ đỏ đến tím do lăng kính phân tích ra cũng sẽ được ánh sáng trắng.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP
Phần này chủ yếu là những câu hỏi lí thuyết, các em cần nắm vững và vận dụng linh hoạt các kiến thức ở phần I để giải thích đúng hiện tượng của câu hỏi. Lưu ý một số nội dung sau:
- Ba màu đỏ, lục và lam gọi là ba màu cơ bản. Nếu trộn ba chùm sáng có ba màu cơ bản với độ mạnh yếu thích hợp ta sẽ thu được đủ mọi màu trong tự nhiên. Đó là nguyên tắc trộn màu trong máy thu hình màu.
- Do hiện tượng trộn màu của ánh sáng mà ta có thể nhìn thấy nhiều loại ánh sáng đỏ, nhiều loại ánh sáng xanh, nhiều loại ánh sáng trắng … khác nhau.
III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
Câu C1 (trang 143 SGK Vật Lí 9):
Trong thí nghiệm 1, em đã trộn hai ánh sáng màu nào với nhau? Kết quả em đã thu được ánh sáng màu nào?
Có khi nào em thu được “ánh sáng màu đen” sau khi trộn không?
Trả lời:
- Khi trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lục ta thu được ánh sáng màu vàng.
- Khi trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lam ta thu đươc ánh sáng màu hồng nhạt.
- Trộn ánh sáng màu lục với ánh sáng màu lam ta thu được ánh sáng màu nõn chuối.
- Không có “ánh sáng màu đen”. Trộn hai ánh sáng khác màu với nhau ta thu được ánh sáng màu khác.
Câu C2 (trang 143 SGK Vật Lí 9):
Tại sao ba chùm sáng trong thí nghiệm 2 gặp nhau, em thu được ánh sáng màu gì?
Trả lời:
Trộn ba ánh sáng đỏ, lục và lam với nhau ta được ánh sáng trắng.
Câu C3 (trang 143 SGK Vật Lí 9):
Làm một vòng tròn nhỏ bằng bìa cứng, trên dán giấy trắng. Chia vòng tròn thành ba phần bằng nhau: một phần tô màu đỏ, một phần tô màu lục và một phần tô màu lam. Làm thêm một trục quay cho vòng tròn như một con quay. Cho vòng tròn quay tít dưới ánh sáng ban ngày.
Nhận xét về màu của mặt giấy lúc đó. Có thể coi đây là 1 thí nghiệm trộn ánh sáng màu với nhau được không?
Trả lời:
Thí nghiệm này gọi là thí nghiệm đĩa tròn Niu-tơn. Do hiện tượng lưu ảnh trên màng lưới, nên nếu đĩa quay nhanh, mỗi điểm trên màn lưới nhận được gần như đồng thời ba thứ ánh sáng phản xạ từ ba vùng các màu đỏ, lục, lam trên đĩa chiếu đến và cho ta cảm giác màu trắng. Không thể coi đây là một thí nghiệm trộn ánh sáng màu với nhau được vì đây chỉ là kết quả của sự chồng chập các ảnh màu trong mắt do sự lưu ảnh của mắt, trên thực tế thì các màu trên tấm bìa vẫn nằm riêng biệt.
Trên đây là gợi ý giải bài tập Vật Lý 9 bài sự trộn các ánh sáng màu do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ