04. VĂN BẢN 2. MÂY VÀ SÓNG
(Ra-bin-đơ-ra-nát Ta-go)
I. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC
Câu 1. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
Trong bài thơ, em bé đã kể với mẹ của mình về một câu chuyện tưởng tượng của em. Em bé được những người “trên mây”, những người “trong sóng” rủ đi chơi nhưng em đã từ chối vì em nhớ đến mẹ.
Câu 2. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
Qua lời trò chuyện của những người “trên mây” và “trong sóng”, thấy thế giới của họ hiện lên trước mắt em bé:
- Xa xôi, cao rộng, chứa đựng biết bao điều bí ẩn.
- Rực rỡ, lung linh, huyền ảo (ánh sáng mặt trời vàng buổi bình minh, ánh sáng của vầng trăng bạc khi đêm về).
- Vui vẻ và hạnh phúc (chỉ có ca hát và rong chơi khắp chốn từ khi thức dậy cho đến chiều tà).
→ Đối với em bé, thế giới đó vô cùng hấp dẫn, gợi những khát khao được khám phá, được ngao du ở những xứ sở xa xôi.
Câu 3. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
Những câu hỏi của em bé ẩn chứa niềm háo hức, thiết tha mong muốn được lãng du tới những xứ sở thần tiên, được rong ruổi khắp nơi, được vui với những trò chơi thú vị, hấp dẫn.
Câu 4. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
Mặc dù những người “trên mây” và “trong sóng” chào đón em bé và đã chỉ cho em cách thức đến những xứ sở tuyệt vời nhưng em bé đã từ chối dứt khoát bằng những câu hỏi ngây thơ mà day dứt:
+ Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?
+ Làm sao có thể rời mẹ mà đi được?
Với em bé, điều quan trọng hơn, có ý nghĩa hơn những cuộc phiêu du chính là sự cho đợi, mong mỏi em trở về nhà của mẹ. Mẹ yêu em nên luôn mong muốn em ở bên em, yêu mẹ nên em thấu hiểu tấm lòng của mẹ. Với em bé, được ở bên mẹ, làm mẹ vui và được mẹ yêu thương, che chở là niềm hạnh phúc không gì sánh được. Đó là lí do vì sao em bé không hề tiếc nuối khi từ chối những người “trên mây”, “trong sóng” .
Câu 5. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
- Em bé trong bài thơ tưởng tượng ra những trò chơi rất thú vị:
+ Con là mây - mẹ là trăng - mái nhà ta là bầu trời xanh thẳm; Con lấy hai tay trùm lên người mẹ.
+ Con là sóng - mẹ là bờ biển; Con sẽ lăn, lăn mãi và rồi vỡ tan vào lòng mẹ cùng tiếng cười giòn vang.
- Qua trò chơi, em cảm nhận được tình cảm mẹ con thật sâu sắc:
+ Em bé rất yêu mẹ:
- Em luôn muốn ở bên mẹ, vui chơi cùng mẹ. Lời mời gọi em bé đi chơi của những người “trên mây" và “trong sóng” rất tha thiết, lặp đi lặp lại hai lần, sự từ chối của em nhỏ vì vậy trở nên cương quyết hơn.
- Bên mẹ, em đã sáng tạo ra những trò chơi hấp dån, thú vị để mẹ có thể vui chơi cùng em.
- Trong trò chơi ấy, em bé vừa được thoả mong ước làm mây, làm sóng tinh nghịch, bay cao, lan xa phiêu du khắp chốn; lại vừa được quấn quýt bên mẹ - như mây quấn quýt bên vầng trăng, như sóng vui đùa bên bờ biển.
+ Mẹ rất yêu con:
- Mẹ muốn con ở bên để chăm sóc, chở che, vỗ về. Điều này thể hiện qua lời giải thích của em bé: “mẹ mình đang đợi ở nhà", "buổi chiều mẹ luôn muốn minh ở nhà".
- Trong trò chơi, mẹ là vầng trăng dịu hiền lặng lẽ tỏa sáng mỗi bước con đi, là bờ biển bao dung ôm ấp, vỗ về suốt đời con và mái nhà dầu qua bao dâu bể vẫn là bầu trời xanh dịu mát, bình yên vĩnh cửu đợi chờ chở che con.
- Tấm lòng, tình cảm của người mẹ như bến bờ cho con neo đậu, thoát khỏi những cám dỗ ở đời. Tình mẹ con đã hòa quyện, lan toả trong mây, trong sóng, thâm nhập khắp vũ trụ mênh mông nên “không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào".
→ Đặt tình mẫu tử trong mối tương quan với thiên nhiên vũ trụ, nhà thơ đã thể hiện cảm hứng tôn vinh, ca ngợi tình mẫu từ bao la, thiêng liêng và vĩnh cửu.
Câu 6. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
- Bên cạnh những yếu tố hình thức như: số tiếng trong một dòng, số dòng trong một bài, vẫn, nhịp,... thơ có đặc điểm quan trọng về nội dung là bộc lộ cảm xúc, tình cảm.
- Văn bản Mây và sóng có hình thức khác với văn bản Chuyện cổ tích về loài người ở hình thức: số tiếng trong một dòng không bằng nhau, không có vần,... nhưng vẫn được coi là văn bản thơ bởi tác phẩm đã thể hiện cảm xúc, tình cảm mẫu tử sâu sắc. Em bé trong bài thơ mượn câu chuyện về cuộc trò chuyện của em với những người “trên mây” và “trong sóng” để bày tỏ tình cảm của em với mẹ. Và nhà thơ mượn câu chuyện của em để bày tỏ tình cảm yêu mến thiết tha đối với trẻ thơ, với thiên nhiên, với cuộc đời bình dị.
II. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Đặc điểm một bài thơ văn xuôi
- Một bài thơ văn xuôi không quy định số lượng tiếng trong một dòng thơ, số dòng trong bài, cũng như không yêu cầu có vần, nhịp.
- Một bài thơ văn xuôi vẫn mang đặc trưng của thơ là phản ánh cuộc sống với những cảm xúc chất chứa, cô đọng, những tâm trạng dạt dào, những tưởng tượng mạnh mẽ, ngôn từ giàu hình ảnh.
2. Bài thơ Mây và sóng
2.1. Nội dung
Bài thơ thể hiện tình yêu thiết tha của em bé đối với mẹ, qua đó, bài thơ ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Thông qua bài thơ, ta cũng thấy được tình cảm yêu mến thiết tha với trẻ em của nhà thơ, với thiên nhiên, cuộc đời bình dị.
2.2. Nghệ thuật
- Thơ văn xuôi, có lời kể xen đối thoại.
- Xây dựng hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng.
- Sự lặp lại có biến đổi trong cấu trúc của bài thơ.
- Giọng điệu tâm tình trò chuyện.
- Các biện pháp tu từ: nhân hoá, ẩn dụ,...
III. GỢI Ý PHẦN VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Bài tập. (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - Trang 46)
Tham khảo:
Một hôm, tôi đang đi dạo trên bờ biển, thì tôi nghe thấy có tiếng gọi. Tôi ngước mắt nhìn trời xanh, lắng nghe tiếng phát ra từ những đám mây trên bầu trời. Những người trong mây nói: “Bạn nhỏ ơi, hãy đưa tay lên trời, chúng tôi sẽ nhấc bổng bạn lên đây chơi với chúng tôi cùng bình minh vàng và vầng trăng bạc”. Lời mời ấy thật hấp dẫn nhưng tôi biết rằng mẹ tôi đang chờ tôi ở nhà nên tôi đành từ chối các bạn. Các bạn mỉm cười rồi bay đi. Đột nhiên, một âm thanh trong sóng vang tới: “Bạn nhỏ ơi, vậy bạn hãy đưa tay đi ra ngoài biển, nhắm nghiềm mắt lại và đi chơi với chúng tớ. Chúng mình sẽ cùng nhau ca hát và du ngoạn khắp mọi nơi trên thế giới.” Tôi cũng từ chối và họ mỉm cười nhảy múa lướt qua.