VĂN BẢN 2
VIỆT NAM QUÊ HƯƠNG TA
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT
- Yêu vẻ đẹp quê hương.
- Nhận biết được các điểm đặc biệt của bát lục bát.
- Nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết có thể thể hiện qua văn bản.
- Nhận biết và bước đầu nhận nét độc đáo của bài thơ.
- Nêu được bài học về cách nghĩ và cách xử lý của cá nhân làm văn bản gợi ý.
- Selected from the phù hợp với việc thể hiện nghĩa của văn bản.
- Bước đầu biết làm thơ lục bát.
- Viết đoạn văn viết lại cảm xúc về một bài thơ lục bát.
- Trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát.
II. TRI THỨC ĐỌC HIỂU
Lục bát
Là thể thơ từ lâu đời của dân tộc Việt Nam. A octal pair gồm một dòng 6 tiếng (lục dòng) và một dòng 8 tiếng (bát dòng).
Về cách gieo vần:
Tiếng thứ 6 của dòng lục vần với tiếng thứ 6 của dòng bát kế nó, tiếng thứ 8 dòng vần với tiếng thứ 6 của dòng lục tiếp.
Về nhịp điệu:
Thơ lục bát thường được ngắt nhịp, ví dụ như 2/2/2, 2/4/2, 4/4,…
Về điệu điệu:
Sự phối hợp thanh điệu giữa các tiếng trong một bát đĩa cặp đôi được thể hiện như sau:
Các ngôn ngữ ở vị trí 1, 3, 5, 7 có thể được tự do phối hợp. Các ngôn ngữ riêng ở vị trí 2, 4, 6, 8 phải tuân thủ chặt chẽ theo quy định sau: tiếng thứ hai là thanh bằng, tiếng thứ tự là thanh trắc; riêng trong bát dòng, nếu tiếng thứ 6 là thanh bằng (ngang) thì tiếng thứ 8 phải là thanh bằng (huyền) và ngược lại.
Lục bát biến thể là thơ lục bát được thay đổi về số ngôn ngữ, cách gieo vần, cách ngắt nhịp, cách phối hợp bằng trắc trong các dòng thơ.
Hình ảnh là một trọng lượng yếu tố của thơ, giúp người đọc “nhìn” thấy, tưởng tượng mà nhà thơ miêu tả, cảm nhận qua các giác quan như: cảm giác, cảm giác, vị giác, thị giác, cảm giác .
Tính năng văn bản cảm xúc biểu hiện là văn bản gợi ý cho người đọc những cảm xúc vui, buồn, yêu, ghét,…
III. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
1. Read standard
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 66)
Nếu chọn một biểu tượng hình ảnh cho Việt Nam, em sẽ chọn hình ảnh những cánh đồng lúa thẳng cánh cò bay. By hinh anh gợi cảm cho em cảm giác bình yên, thư thái; gợi về một cuộc sống ấm áp không, hạnh phúc với những người làm việc duy nhất, chất lượng…
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 66)
- Bài thơ về quê hương: “Quê hương” (Tế Hanh), “Quê hương” (Đỗ Trung Quân), ...
- Bài hát: “Việt Nam quê hương tôi” (Đỗ Nhuận), “Việt Nam” (Mai Khôi), ...
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 67)
- Tám dòng thơ gợi lên trước mắt em phong cảnh thật nên thơ, hữu tình quê hương: những cánh đồng lúa bạt ngàn cánh cò bay; những dãy núi bồng bềnh trong mây. Đoạn thơ cũng xuất hiện hình ảnh của con người Việt Nam - những cpn phải chịu nhiều đau đớn, mất mát để bảo vệ Tổ quốc; những con người cần cù, chịu khó, quạnh quẽ làm khổ bạn với đồng “Cô gái cũng gặp nạn”.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 67)
- Những dòng thơ gợi ý cho em nghĩ đến truyền thống chống ngoại tộc: Lúc bình thường thì âm thầm, nhưng khi đất nước lâm nguy thì sẵn sàng lên Tổ quốc bảo vệ. Đất nước ta có biết bao người anh hùng “vô danh” “Họ đã sống và đã chết - Giản dị và bình tâm - Không ai nhớ mặt đặt tên - Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 67)
- Vần và nhịp trong bốn dòng thơ:
+ Nhịp: Câu lục: nhịp 2/2/2; câu bát: nhịp 4/4.
+ Vần: ơi - trời, hơn - rờn - Sơn.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 67)
* Những hình ảnh tiêu biểu cho đất nước và con người Việt Nam:
- Thiên nhiên:
+ “Mênh mông biển lúa”
+ “Cánh cò bay lả lờn”
+ “Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”
+ “Hòa tan nắng đất”
+ “Hoa thơm quả ngọt trời xanh”
=> Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tối ưu, yên bình.
- Con người:
+ “Mặt người vất vả trong sâu”, “Gái cũng gặp nạn”.
+ “Chìm trong lửa vùng đứng lên - Đạp quân thù xuống đất đen”.
+ “Mắt đen cô gái long lanh - Yêu ai trọn vẹn tình cảm thủy chung”.
+ “Tay như có phép ban đầu - Trên tre lá cũng dệt những bài thơ”.
=> Những con người cần cù, chịu thương chịu khó trong lao động; cường lực trong đấu tranh; ân tình, thủy chung trong cuộc sống; tài hoa, khéo léo trong lao động.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 67)
* Trong bốn đầu dòng, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ:
- So sánh: “Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn”
- Hide example: “biển lúa”
=> Gợi ý đến những cánh đồng bạt ngàn, cánh cò bay → nhấn mạnh bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, cuộc sống bình yên; THỂ HIỆN HẠNH PHÚC CỦA NHÀ thơ về cảnh sắc thiên nhiên của quê hương.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 68)
| Vẻ đẹp của con người Việt Nam | Từ ngữ, hình ảnh có thể hiển thị | Tác dụng của các từ ngữ, hình ảnh của anh ấy |
| Vẻ đẹp thứ nhất | Vất vả, cần cù trong lao động | “Mặt người vất vả trong sâu”, “Gái gái cũng một màu áo tắm”. | Gợi ý cuộc sống vất vả lam lũ, quanh năm chân lấm tay bùn của người dân; đồng thời nâng lên sự cần cù, chịu thương chịu khó của con người Việt Nam. |
| Vẻ đẹp thứ hai | Kiên cường, mạnh mẽ, anh hùng trong chiến đấu | “Chìm trong lửa vùng đứng lên”, “Đạp quân thù xuống đất đen”. | Hình ảnh thơ thể hiện sức sống mạnh mẽ, ý chí kiên cường, tấm lòng thù hận của đất nước và con người Việt Nam. |
| Vẻ đẹp thứ ba | - Thủy chung
- Khéo léo, tài hoa | - “Yêu ai yêu trọn tấm lòng thủy chung” - “Tay như có phép ban đầu - Trên tre lá cũng dệt những bài thơ”.
| - Con người trước sau như một, lòng chung thủy. - So sánh hình ảnh: “tay người” - “phép tiên” nhấn mạnh sự khéo léo, tài hoa, tinh tế của con người trong lao động. |
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 68)
- Tác giả thể hiện tình cảm, tự hào về vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam.
- Những từ ngữ, hình ảnh có thể hiện trực tiếp tình cảm:
+ “Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn”
+ “Quê hương biết mấy người thân yêu ”
Câu 8 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 68)
* Văn bản bồi đắp cho em tình yêu với quê hương đất nước; khơi gợi tự hào, người đứng về con người và cảnh sắc quê hương.