THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
(TỪ LÁY VÀ ẨN DỤ)
I. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Biện pháp tu từ
Là việc sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt (về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, văn bản) làm cho lời văn hay hơn, đẹp hơn, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ấn tượng với người đọc.
2. Biện pháp tu từ ẩn dụ
Là biện pháp tu từ, theo đó, sự vật, hiện tượng này được gọi bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 41)
Câu | Từ láy | Nghĩa của từ | Tác dụng |
a. | chắt chiu | dành dụm cẩn thận từng ít một vì coi là quý. | - Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. - Thể hiện tình yêu thương bao la của người mẹ dành cho con. - Gợi những vất vả, gian khổ trong cuộc đời người mẹ. |
dãi dầu | chịu đựng, trải qua nhiều mưa nắng, vất vả, gian truân. | ||
b. | rưng rưng | (nước mắt) ứa ra đọng đầy tròng nhưng chưa chảy xuống thành giọt. | Thể hiện sự xúc động, nghẹn ngào, không nói lên lời của người con khi về thăm mẹ. |
nghẹn ngào | nghẹn lời, không nói được vì quá xúc động. |
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 41)
- Các hình ảnh ẩn dụ có trong đoạn thơ: “cái trăng vàng”, “cái trăng tròn”, “cái trăng còn nằm nôi”, “cái Mặt trời bé con”.
- Những hình ảnh ẩn dụ trên đều dùng để chỉ người con còn bé nhỏ, đáng yêu. Đó cũng là cách gọi thân thương, trìu mến, thể hiện tình yêu thương con vô bờ của người mẹ.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 42)
a. “cái khuyết tròn đầy”: tương đồng với hình ảnh của đứa con còn nhỏ bé, đáng yêu.
b. Hình ảnh ẩn dụ:
- ăn quả: tương đồng về cách thức với sự hưởng thụ thành quả lao động.
- kẻ trồng cây: tương đồng về phẩm chất với những người làm ra thành quả lao động.
c. Hình ảnh ẩn dụ:
- mực - đen: có nét tương đồng về phẩm chất với cái xấu.
- đèn - sáng: có nét tương đồng về phẩm chất với cái tốt, cái hay, cái tiến bộ.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 42)
Chị em tôi mất cha từ sớm, bởi vậy với hai chị em tôi, mẹ vừa là mẹ - một người dịu dàng, tràn đầy tình yêu thương nhưng mẹ cũng là một người cha. Người Cha ấy đã một mình gánh vác gia đình, nuôi hai chị em tôi ăn học với mong muốn hai chị em tôi không thua bạn kém bè. Người Cha ấy thao thức đêm khuya quạt cho chị em tôi ngủ ngon giấc những ngày trời oi bức, mất điện. Người Cha ấy đi ra khỏi nhà từ tờ mờ sáng và chỉ trở về vào lúc tối muộn để chuẩn bị bữa ăn ngon, để trò chuyện, tâm sự và dạy hai chị em tôi học. Với chúng tôi, mẹ chính là người Cha tuyệt vời nhất, mẹ chính là chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất mà chúng tôi có được.