BIỂU ĐỒ CỘT – BIỂU ĐỒ CỘT KÉP

BIỂU ĐỒ CỘT – BIỂU ĐỒ CỘT KÉP

A. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Ôn tập biểu đồ cột

Việc thể hiện dữ liệu bằng biểu đồ tranh trong một số trường hợp sẽ tốn nhiều thời gian và khó thực hiện. Chúng ta hãy xem một các khác để biểu thị dữ liệu. Vẽ các cột có chiều rộng không đổi, cách đều nhau và có chiều cao đại diện cho số liệu đã cho. Biểu đồ biểu diễn dữ liệu như vậy được gọi là biểu đồ cột.

2. Đọc biểu đồ cột

Khi đọc biểu đồ cột, ta nhìn theo một trục để đọc danh sách các đối tượng thống kê và nhìn theo trục còn lại để đọc số liệu thống kê tương ứng với các đối tượng đó (cần lưu ý thang đo của trục số liệu khi đọc các số liệu).

3. Vẽ biểu đồ cột

Để vẽ biểu đồ cột biểu diễn bảng số liệu, ta thực hiện các bước sau:

Bước 1: Vẽ hai trục ngang và dọc vuông góc với nhau:

- Trục ngang: Ghi danh sách đối tượng thống kê.

- Trục dọc: Chọn khoảng chia thích hợp với dữ liệu và ghi số ở các vạch chia.

Bước 2: Tại vị trí các đối tượng trên trục ngang, vẽ những cột hình chữ nhật:
- Cách đều nhau.

- Có cùng chiều rộng.

- Có chiều cao thể hiện số liệu của các đối tượng, tương ứng với khoảng chia trên trục dọc.

Bước 3: Hoàn thiện biểu đồ:

- Ghi tên biểu đồ.

- Ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi cột (nếu cần).

4. Giới thiệu biểu đồ cột kép

Để so sánh một cách trực quan từng cặp số liệu của hai bộ dữ liệu cùng loại, người ta ghép hai biểu đồ cột thành một biểu đồ cột kép.

5. Đọc biểu đồ cột kép

Đọc biểu đồ cột kép cũng tương tự như đọc biểu đồ cột, nhưng lưu ý với mỗi đối tượng thống kê, ta thường đọc một cặp số liệu để tiện so sánh sự hơn kém, tăng giảm.

6. Vẽ biểu đồ cột kép

Cách vẽ biểu đồ cột kép tương tự như cách vẽ biểu đồ cột. Nhưng tại vị trí ghi mỗi đối tượng trên trục ngang, ta vẽ hai cột sát cạnh nhau thể hiện hai loại số liệu của đối tượng đó. Các cột thể hiện của cùng một bộ dữ liệu của các đối tượng thường được tô chung một màu để tiện cho việc đọc biểu đồ.

B. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI

I. Bài 2: Biểu đồ cột kép (Sách Cánh diều)

II. Bài 40: Biểu đồ cột (Sách Kết nối tri thức với cuộc sống)

III. Bài 41: Biểu đồ cột kép (Sách Kết nối tri thức với cuộc sống)

IV. Bài 4: Biểu đồ cột – Biểu đồ cột kép (Sách Chân trời sáng tạo)

1. Ôn tập biểu đồ cột

Hoạt động khám phá 1:

Theo em có nên dùng biểu đồ tranh để biểu diễn số liệu trên không? Tại sao?

Giải

Theo em không nên dùng biểu đồ tranh để biểu diễn số liệu vì biểu đồ tranh vẽ mất nhiều thời gian, sử dụng biểu đồ cột dễ thể hiện, dễ xem và nhận xét các thông số được biểu hiện.

2. Đọc biểu đồ cột

Hoạt động khám phá 2:

Quan sát biểu đồ ở HÌnh 2, em hãy cho biết chiều cao của cột hình chữ nhật biểu diễn các thông tin gì.

Giải

Chiều cao của cột hình chữ nhật biểu diễn số lượng con của từng loại con vật được nuôi của học sinh tổ 3.

Vận dụng 1:

Biểu đồ cột dưới đây cho biết thông tin về kết quả học lực của học sinh khối 6 trường THCS Quang Trung.

a) Học sinh khối 6 trường THCS Quang Trung xếp loại học lực nào là đông nhất?

b) Trường THCS Quang Trung có bao nhiêu học sinh khối 6 có học lực trên trung bình?

Giải

a) Học sinh khối 6 trường THCS Quang Trung xếp loại học lực khá là đông nhất.

b) Trường THCS Quang Trung có số học sinh khối 6 có học lực trên trung bình là:

\(140+38=178\) (học sinh)

3. Vẽ biểu đồ cột

Hoạt động khám phá 3:

Nếu khối 6 trường THCS Quang Trung có 50 học sinh xếp loại học lực giỏi thì biểu đồ cột ở hình 4 thay đổi như thế nào?

Giải

Nếu khối 6 trường THCS Quang Trung có 50 học sinh xếp loại học lực giỏi thì cột “Giỏi” tăng lên 12 đơn vị.

Thực hành 1:

Vẽ biểu đồ cột biểu diễn điểm các môn thi tập trung cuối học kì của bạn Lan được cho trong bảng sau:

Giải

Vận dụng 2:

Em hãy nêu một tình huống trong thực tế có thể dùng biểu đồ cột để thể hiện dữ liệu thống kê và hãy vẽ biểu đồ cột đó.

Giải

4. Giới thiệu biểu đồ cột kép

Hoạt động khám phá 4:

Quan sát biểu đồ trong Hình 6, em hãy cho biết nó được ghép bởi các biểu đồ nào và hãy nêu lợi ích của việc ghép đó.

Giải

Biểu đồ Hình 6 được ghép bởi:

- Biểu đồ số cây hoa trồng được của lớp 6A1.

- Biểu đồ số cây hoa trồng được của lớp 6A2.

Lợi ích: Khi ghép hai biểu đồ, ta có thể so sánh một cách dễ dàng, trực quan số cây hoa trồng được của hai lớp 6A1 và 6A2.

5. Đọc biểu đồ cột kép

Hoạt động khám phá 5:

Hãy đọc số con cá của tổ 3 và tổ 4 nuôi trong biểu đồ ở Hình 7.

Giải

Từ biểu đồ ta thấy:

- Tổ 3 nuôi 12 con cá.

- Tổ 4 nuôi 15 con cá.

Thực hành 2:

Đọc biểu đồ cột kép sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

a) Biểu đồ cột kép trên cho ta biết những thông tin gì?

b) Trong các lớp nêu trên, lớp nào có sĩ số tăng, lớp nào có sĩ số giảm, lớp nào có sĩ số không đổi?

c) Lớp nào có số lượng học sinh thay đổi nhiều nhất?

Giải

a) Biểu đồ cột kép trên cho ta biết những thông tin:

- Sĩ số học sinh đầu năm và cuối năm của các lớp khối 6.

- Khối 6 có các lớp là: 6A1, 6A2, 6A3, 6A4.

- Sự so sánh sĩ số giữa các lớp.

b) Lớp 6A2 có sĩ số tăng, lớp 6A1 và 6A3 có sĩ số giảm, lớp 6A4 có sĩ số không đổi.

c) Lớp 6A1 có lượng học sinh thay đổi nhiều nhất là \(35-30=5\) (học sinh).

6. Vẽ biểu đồ cột kép

Hoạt động khám phá 6:

Hãy vẽ lại Hình 8 nếu sĩ số của lớp 6A3 cuối năm học là 40 học sinh.

Giải

Vận dụng 3:

Em hãy nêu một tình huống trong thực tế có thể dùng biểu đồ cột kép để thể hiện dữ liệu thống kê và hãy vẽ biểu đồ cột kép đó.

Giải

Biểu đồ thể hiện số học sinh khối 6 đạt điểm 10 trong kì thi cuối kì 1 và cuối kì 2:

C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

I. Bài 2: Biểu đồ cột kép (Sách Cánh diều)

II. Bài 40: Biểu đồ cột (Sách Kết nối tri thức với cuộc sống)

III. Bài 41: Biểu đồ cột kép (Sách Kết nối tri thức với cuộc sống)

IV. Bài 4: Biểu đồ cột – Biểu đồ cột kép (Sách Chân trời sáng tạo)

Bài 1. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 120)

Bài 2. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 120)

a) Biểu đồ cột biểu diễn số học viên của câu lạc bộ học tiếng Nhật của trường THCS Đoàn Kết:

b) Số lượng học viên mỗi năm tăng thêm 10 người.

c) Số học viên năm 2020 gấp 2 lần năm 2017 và tăng so với năm 2017 là: \(60-30=30\) (người)

Bài 3. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 120)

Nhận xét:

- Điểm môn Ngữ văn, Giáo dục công dân, Lịch sử và Địa lí của bạn Lan cao hơn bạn Hùng.

- Điểm môn Ngoại ngữ 1 của hai bạn bằng nhau.

- Điểm môn Toán và Khoa học tự nhiên của bạn Hùng cao hơn bạn Lan.

- Điểm cao nhất của bạn Lan là 10 điểm, thấp nhất là 5 điểm.

- Điểm cao nhất của bạn Hùng là 10 điểm, thấp nhất là 6 điểm.

Bài 4. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 121)

Bài 5. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 121)

a) Đúng.

b) Sai.

c) Sai.

d) Đúng.

Bài 6. (Sách Toán Chân trời sáng tạo, tập 1, trang 121)

Tình huống: Số bạn học giỏi và khá của các tổ trong lớp 6A1.