PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu a (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Ở đoạn mở đầu, bài viết nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc để rút ra nhận xét về vấn đề ăn mặc chỉnh tề.
- Hai luận điểm chính trong văn bản:
+ Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người.
+ Luận điểm 2: Y phục xứng kì đức.
- Tác giả đã dùng phép lập luận phân tích để rút ra kết luận.
Câu b (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Để “chốt” lại vấn đề, tác giả đã sử dụng phép lập luận tổng hợp. Phép lập luận này được đặt ở phần kết luận của văn bản: “Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp”.
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
- Để làm rõ nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó, người ta thường dùng phép phân tích và tổng hợp.
- Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải thích, chứng minh.
- Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
III. GỢI Ý LUYỆN TẬP
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Để làm sáng tỏ luận điểm “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”, tác giả đã phân tích như sau:
+ Học vấn là thành tựu nghiên cứu, tìm tòi của toàn thể nhân loại.
+ Học vấn được gìn giữ, lưu truyền cho thế hệ sau qua những cuốn sách.
=> Sách là kho tàng quý giá lưu giữ tri thức nhân loại.
=> Đọc sách để có được học vấn.
- Đọc sách giúp ta có điểm xuất phát thuận lợi trên con đường tiếp thu tri thức.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như sau:
+ Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, “liếc qua” tuy rất nhiều nhưng “đọng lại thì rất ít”. Từ đó nảy sinh thói xấu hư danh, nông cạn.
+ Sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng. Đọc tham nhiều mà không vụ thực chất, đã lãng phí thời gian và sức lực trên những cuốn sách vô thưởng vô phạt mà bỏ lỡ mất dịp đọc những cuốn sách quan trọng, cơ bản.
+ Cần kết hợp giữa đọc sách phổ thông và sách chuyên sâu. Bởi lẽ, “trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác”.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như sau:
+ Cách đọc sách đúng: tích lũy được kho vốn tri thức nhân loại, làm giàu thêm cho kiến thức của bản thân...
+ Cách đọc sách không phù hợp, không khoa học: tiêu tốn thời gian, tiền bạc, sức lực; mất cơ hội đọc những cuốn sách hay, có giá trị; khiến cho con người bị rối loạn trong trường thông tin rộng lớn...
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai - trang 10)
- Phép phân tích có vai trò rất quan trọng trong lập luận:
+ Với việc người viết trình bày từng bộ phận, từng phương diện của vấn đề, người đọc sẽ hiểu được cặn kẽ, thấu đáo vấn đề.
+ Bằng việc chỉ ra những lợi - hại, đúng - sai của vấn đề, phép phân tích góp phần đưa ra các kết luận đúng đắn, làm cho bài viết có sức thuyết phục cao.
Gợi ý Văn 9 Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ.