KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 154)
- Cách lặp đi lặp lại, cách ngắt nhịp trong bài thơ làm cho lời ru của người mẹ có kết cấu cân xứng, trùng lặp, tạo âm điệu nhẹ nhàng, êm dịu với tình cảm tha thiết, luyến láy. Do đó, lời ru như lời thủ thỉ yêu thương của người mẹ với đứa con thơ.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 154)
- Hình ảnh người mẹ trong bài thơ gắn với hoàn cảnh, công việc cụ thể qua từng khúc ru:
+ Ở khúc thứ nhất, mẹ mong con ngủ ngoan để yên tâm lao động: “Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội/ Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng”.
+ Ở khúc thứ hai, mẹ đang “tỉa bắp trên núi Ka – lưi”. Đây là công việc lao động sản xuất của người dân ở chiến khu.
+ Ở khúc thứ ba, mẹ đang “chuyển lán, đi đạp rừng” vì giặc Mỹ đã đến. Cùng với anh trai, chị gái, mẹ tham gia chiến đấu để bảo vệ căn cứ, di chuyển lực lượng với lòng tin quyết thắng.
- Ba khúc ru nói lên công việc nặng nhọc, gian khổ của người mẹ nhưng cũng là tấm lòng son sắt của mẹ với cách mạng, kháng chiến. Người mẹ quyết tâm trong công việc sản xuất và chiến đấu, bởi mẹ yêu con và nặng tình với buôn làng, bộ đội.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 154)
- Hai câu thơ đã gợi ra một liên tưởng thú vị khiến cho đứa con nằm trên lưng mẹ bỗng như tỏa sáng. Mặt trời của mẹ trở thành một ẩn dụ đẹp để nói lên tình cảm của người mẹ với đứa con. Nếu như mặt trời của tự nhiên đem lại sự sống cho nhân loại thì con chính là nguồn sống, là động lực để mẹ chiến đấu, mẹ lao động sản xuất. Con là “mặt trời” tỏa sáng trong lòng mẹ.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 154)
Qua các khúc ru, ta thấy người mẹ Tà – ôi thương con tha thiết. Tình thương con ấy gắn liền với tình cảm lớn lao dành cho đất nước: thương bộ đội, thương dân làng và thương đất nước. Mối liên hệ giữa lời ru trực tiếp của mẹ với hoàn cảnh, công việc mẹ đang làm ở từng đoạn thơ cho thấy điều đó:
- Mẹ giã gạo à mẹ thương giấc ngủ em nghiêng à mẹ nuôi bộ đội.
- Mẹ tỉa bắp à mẹ nâng niu giấc ngủ em trên lưng à mẹ thương làng đói.
- Mẹ chuyển lán à mẹ thương con phải đến chiến trường à mẹ thương đất nước.
=> Tình cảm riêng chung hòa hợp làm cho tình cảm mẹ con mang nét đẹp mới.
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 155)
- Trong bài thơ, tình yêu thương con đã gắn liền với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền núi Thừa Thiên. Qua nỗi lòng của người mẹ, ta hiểu được ước mong và ý chí chiến đấu giải phóng đất nước của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. Giá trị nội dung
Trong gian nan, vất vả của cuộc sống ở chiến khu, người mẹ càng dành cho con tình yêu thương thắm thiết, càng ước mong con mau lớn khôn, khỏe mạnh, trở thành công dân của một đất nước tự do. Nguyễn Khoa Điềm đã ca ngợi tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền tây Thừa Thiên.
2. Giá trị nghệ thuật
- Giọng điệu ngọt ngào, trìu mến.
III. GỢI Ý LUYỆN TẬP
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 – trang 155)
- Việc sử dụng yếu tố miêu tả trong bài thơ đã thể hiện rõ nét cuộc sống gian nan, vất vả của người dân ở chiến khu Trị - Thiên thời chống Mĩ. Họ vừa làm việc vừa ru con “Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội – Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng – Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi”, “Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi – Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ”; vừa “chuyển lán, đạp rừng”, “địu” con trên lưng vừa chiến đấu.
Gợi ý Văn 9 Soạn bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc bác bạn học tập vui vẻ.